Carnaval, iedereen kent dit feest wel. Maar wat vieren we eigenlijk?

Ook al ben ik opgegroeid met dit uitbundige feest (in een dorp als Prinsenbeek, kan je hier niet om heen) weet ik niet precies het “hoe, wat en waarom” van carnaval. Ik ken de gewoontes, de traditie, zoals het kiezen van de prins, de hofdames, de dansmarietjes, de kerkdienst, de optochten, het vasten, de uitbundige feesten, etc. Maar net zoals bij alle christelijke feesten ben ik nieuwsgierig naar de oorsprong van dit feest. En aangezien Carnaval een Katholiek feest is, zal het vast een heidense oorsprong hebben.

Viering Carnaval

Wanneer wordt Carnaval eigenlijk gevierd? Het heeft geen vaste datum zoals Kerstmis. Carnaval is gelinkt aan eerste Paasdag. En Paaszondag valt op de eerste zondag na de eerste Volle maan na 21 maart. De vastentijd begint 40 dagen voor de eerste Paasdag, waarbij zondagen niet meetellen. De eerste Carnavalsdag valt dan dus zeven weken voor eerste Paasdag.

Carnaval begint officieel op zondag, en wordt van oudsher gevierd op zondag, maandag en dinsdag. Waarbij woensdag een belangrijke rol heeft: De start van de veertigdaagse vastentijd. Een periode ter voorbereiding op het Paasfeest. Carnaval werd daardoor gezien als de laatste mogelijkheid om zich nog te buiten te gaan voordat de vastentijd begon.

Tegenwoordig start Carnaval al op donderdagavond. Maar eigenlijk begint het al veel eerder…..

Carnavalsseizoen

Het Carnavalsseizoen start op 11 november om precies 11:11. Dan wordt de Prins bekend gemaakt. Naast de prins en zijn hofdames is er ook een Raad van Elf. Het getal 11 speelt dus een belangrijke rol in het carnavalsgebeuren. Het getal 11 wordt beschouwd als het getal van dwazen en gekken.

Lentefeest

Van oorsprong is Carnaval een Lentefeest. Het viert de komst van de Lente, van nieuw leven, van groei en bloei. Dit werd groots gevierd. Er werd flink gedanst om de aarde wakker te schudden, veel lawaai gemaakt om kwade geesten te weren, enorm veel gegeten en gedronken voor de hoop op een goede oogst. Een echt volksfeest, samen en met elkaar.

Geschiedenis

Carnaval is ook beschreven en terug te vinden in de geschiedenis als omkeringsritueel: maatschappelijke rollen werden omgedraaid en normen over gewenst gedrag werden opgeschort.

Maar ook het dragen van maskers zou oorspronkelijk verband hebben gehouden met verering van overleden voorouders. Door zich voor te doen als een overleden voorouder, hoopte men de geest van die voorouder gunstig te stemmen. Daarnaast diende de maskerade ook om de winter sneller een halt toe te roepen, zodat de zomer sneller zijn intrede zou doen.

Je verkleden als beroemde of historische figuren werd later een belangrijk onderdeel, evenals de lange carnavalsoptochten. 

Carna vale

Het woord Carnaval zou afkomstig zijn van “Carne vale” of te wel: vaarwel vlees. Dat heeft weer te maken met de vastenperiode. Maar in andere verklaringen wordt dit weer ontkent. Al met al zijn er verschillende verhalen terug te vinden over de oorsprong van de hedendaagse rituelen en gebruiken tijdens carnaval. Het is maar net waar je in gelooft en hoe je het leest.

Hedendaagse Carnaval

Tegenwoordig heeft het carnaval vieren in Nederland eigenlijk niets meer met geloof te maken en staat het bekend als een feest met veel muziek, veel drank en veel plezier. Hoe uitbundiger, hoe beter.

Carnaval wordt vooral in het Zuiden (Limburg en Noord-Brabant) uitbundig gevierd. Iedere stad, ieder dorp heeft zijn eigen rituelen en gebruiken. Het is gebruikelijk om de naam van het dorp/stad te veranderen. Prinsenbeek heet bijvoorbeeld Boemeldonck, Breda Kielegat, Bergen op Zoom Krabbegat en Den Bosch Oeteldonck.

Ieder dorp/stad heeft zijn eigen Prins Carnaval. Deze wordt ieder jaar op de 11^de van de 11^de bekend gemaakt. Deze Prins is gedurende de carnavalsperiode de “nieuwe” burgemeester van zijn dorp/stad.

Ieder jaar heeft een thema/motto. Meestal een passende uitspraak in het plaatselijke dialect. In de optocht kunnen mensen zich volgens dit motto kleden en bouwen.

Maar carnaval is geen carnaval zonder optocht met prachtige wagens. Een heel jaar wordt hieraan gebouwd: grote wagens, kleine wagens. En er wordt vaak onderscheid gemaakt tussen een kinderoptocht en een Grote optocht. Maar een Carnavalsoptocht is meer dan dat. Het wordt ook gebruikt om bepaalde actuele zaken onder de aandacht te brengen, uit te vergroten, belachelijk te maken.

Zo kent Carnaval ook het bekende “tonpraten”. Of te wel cabaretesk betogen in dialect waarin allerlei actuele zaken de revue passeren.

En laten we niet de muziek vergeten: de hofkapel, de dweilorkesten, de specifieke carnavalsnummers.

Compleet gekkenhuis

Carnaval, je moet ervan houden: de een vindt het verschrikkelijk, een ander kan niet zonder. Het is een bijzonder feest waarin gezelligheid, samenhorigheid en verbinding centraal staat.

In een dorp als Prinsenbeek, kan je niet om het carnavalsgebeuren heen. Een heel jaar wordt hier naar uit gekeken. De Grote optocht trekt dan ook duizenden bezoekers. Je kunt dan niet meer spreken van een rustig, klein, vredig dorp. Het is een compleet gekkenhuis.

Vroeger heb ik veel carnaval gevierd, nu hoeft het voor mij niet meer. Maar de optocht sla ik niet over, dat kan gewoon weg niet.

Ik wens iedereen veel plezier toe tijdens Carnaval!

Bron: wikipedia